Projekt Arting 2020 „Dziedzictwo” – jest kolejną edycją konkursu podejmującą temat projektowania zrównoważonego i pierwszą badającą związki między dziedzictwem a współczesnością wzornictwa. Dziedzictwo kulturowe to zgodnie z definicją: „zasób rzeczy materialnych i niematerialnych wraz ze związanymi z nim wartościami duchowymi, zjawiskami historycznymi i obyczajowymi, uznawany za godny ochrony prawnej”. Dziedzictwo to projekty przodków, ich twórcze osiągnięcia, warte zapamiętania i zainspirowania. Jest tam myślenie o trwałości, oszczędności, wykorzystaniu naturalnych materiałów, o życiu w harmonii z otoczeniem. O wszystkich tych rzeczach, które szczególnie dziś trzeba ponownie przemyśleć.

„Woda, której dotykasz w rzece, jest ostatkiem tej, która przeszła, i początkiem tej, która przyjdzie; tak samo teraźniejszość”. Ta myśl Leonardo da Vinci jest o tym, że każde działanie wynika z przeszłości skutkuje w przyszłości. Renesansowy designer jest świadom iluzji czasu. Projektowanie, w sensie nadawanie formy przyszłości, może zyskać pamiętając o swoim dziedzictwie.

Projekt Arting 2020 „Dziedzictwo” składał się z trzech etapów. Pierwszy to analizy eksperckie, które pomagały uczestnikom w wyborze tematów projektowych. Drugi etap to ogłoszenie konkursu projektowania zrównoważonego w trzech kategoriach: dziedzictwo, środowisko, technologia. Trzeci etap to dwie wystawy, z których jedna prezentuje wyniki konkursu a druga, efekty badań eksperckich pod tytułem „dziedzictwo wzornictwo”. Ich otwarciu towarzyszyć miała konferencja, zastąpiona później z powodów epidemii na materiał filmowy. Niezależnie od trudności, cieszy rosnąca zrozumienie problemów projektowania zrównoważonego zarówno wśród projektantów jak i odbiorców. Budzi to nadzieję na trwałość lepszej wizji przyszłości.

Projekt Arting 2020 „Dziedzictwo” to konkurs i jednocześnie projekt badawczo-edukacyjny mający na celu budowanie świadomości tradycji wzornictwa regionu dla wzbogacenia współczesnego myślenia projektowego. Projekt zorganizowano przy współpracy Miasta Bielsko-Biała i Euroregionu Beskidy w ramach programu interreg – „Ochrona i rozwój dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego pogranicza”. „Dziedzictwo wzornictwo” to tytuł wystawy i konferencji podsumowującej wyniki badań ekspertów. Umożliwia porównania projektów historycznych ze współczesnymi ponieważ towarzyszy wystawie prac nadesłanych na konkurs.

Badania eksperckie
Pierwszy etap to badania eksperckie, które posłużyły do wybrania z historii regionu, przykładów wzornictwa znaczących dla kultury i wartych upowszechnienia. Wybrano osiem zagadnień: mitologia, wyrób góralski, bielska wełna, meble Thonet-Mundus, druciarstwo żylińskie, ceramika, auta, szybowce SZD. Ograniczono się do tych kilku z konieczności, choć podczas badań pojawiło się wiele ciekawych wątków, wartych przypomnienia. Informacje wstępne w formie broszury, posłużyły jako inspiracja dla uczestników konkursu. Niektóre z zagadnień zostały szerzej omówione przez ekspertów w artykułach zamieszczonych w magazynie i nagraniach filmowych na stronie konkursu.

Wystawa i konferencja
Wystawa i konferencja „dziedzictwo wzornictwo”, planowana na Zamku Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej musiała zostać zamieniona na formę online.

Historia Projekt Arting

Konkurs wzornictwa przemysłowego Projekt Arting podejmuje problematykę projektowania zrównoważonego. Doświadczenia poprzednich edycji pokazały, że temat jest coraz bardziej aktualny i ważny.

Pojęcie „równowagi” jest kluczowe dla diagnozy przyczyn destabilizacji współczesnego świata. Dążenie do równowagi, jest zdaniem naukowców, podstawową zasadą obowiązującą zarówno na poziomie przestrzeni kwantowej jak i kosmologicznej. Na poziomie komórek i organizmów złożonych, ekosystemów i społeczności, nauk materialistycznych i duchowych. Równowaga pomiędzy technologią a naturą, kultura a gospodarką, zyskiem a zdrowiem, potrzebą a konsumpcją, informacją a wolnością. Wreszcie pomiędzy człowiekiem a środowiskiem, twórcą a odbiorcą, projektantem a skutkiem jego działań. Kryterium równowagi staje się istotne przy podejmowaniu decyzji projektowych. Zwrócenie uwagi ku mechanizmom wpływającym na stabilność systemów i procesów pozwoli na ich lepsze funkcjonowanie.

Projektowanie zrównoważone najogólniej rzecz biorąc, podejmuje tematy zrównoważonego rozwoju, którego popularna definicja brzmi: „na obecnym poziomie cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, to jest taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie”. Znane hasła przybliżające ideę to anglojęzyczne skróty 4R oraz 3P. Pierwszy oznacza: redukować, użyć ponowne, recykling, odnawianie (reduse, reuse, recycle, renewable). Do hasła 3P mówiącego o konieczności równoważenia trzech elementów: ludzie, planeta, zysk (people, planet, profit) – dodaje się czwarty element: projekt.

Żeby poszerzyć wiedzę na ten temat zapraszamy ekspertów by swoje przemyślenia zawarli w artykułach które następnie publikujemy magazynie oraz na stronie konkursu.

Potrzeba zrównoważonego rozwoju wydaje się nie budzić wątpliwości, choć poziom wiedzy społecznej jest wciąż niewystarczający o czym świadczą przeprowadzane badania. Zmiany jakościowe w świadomości społeczeństw zachodzą dopiero po przekroczeniu pewnego progu zmian świadomości indywidualnych. Zgodnie z tą teorią ilość pomysłów, inspiracji, koncepcji projektantów i przemyśleń odbiorców, powinna skutkować realnymi zmianami na lepsze. Potencjał myśli włożonej w projekt rezonuje i budzi świadomość odbiorcy. W tak pojętej perspektywie projekty konkursowe stają się inspiracją i zaczynem zmian.

Projekt Arting ma ambicje bycia nie tylko konkursem ale też imprezą edukacyjną promującą ludzi i wiedzę. Zapraszamy sponsorów do fundowania nagród dla najlepszych projektantów ale też staramy się by ich projekty wzbudziły jak największy rezonans. Stąd cykl wystaw i seminariów min. w Bielsku-Białej, Ostrawie, Krakowie i Katowicach. Wystawa online, publikacje, film. Konkurs ma formułę międzynarodową i jest elementem polsko-czeskiej akcji edukacyjnej na terenie Euroregion Beskidy finansowanej dzięki programowi Interreg Polska-Czechy 2014-2020. Zwiększa to obszar oddziaływań i ilość kontaktów co korzystnie wpływa na wymianę myśli i poglądów.

Należy wspomnieć także o historii z zadumą spoglądają na czas, który minął od pierwszej edycji konkursu. Zaczęło się w 1994 roku, kiedy transformacja polskiej gospodarki była jeszcze świeża, a ówczesny dyrektor Galerii Bielskiej BWA, później Zastępca Prezydenta Bielska-Białej, Zbigniew Michniowski wpadł na pomysł konkursu designu „integrującego środowiska twórcze i inżynierskie na rzecz rozwoju regionu…”. Dzisiaj mamy w Polsce wiele wystaw, konkursów i festiwali designu, ale wtedy ten bielski konkurs był jedną z pierwszych zapowiedzi zmiany w myśleniu o budowaniu strategii firmy w oparciu o kreatywność nie tylko w zakresie technologii, ale i formy produktu. Organizatorem konkursu była Gmina Bielsko-Biała, w imieniu której działała Galeria Bielska BWA i Wydział Promocji Miasta. Zrealizowano sześć edycji w latach: 1994, 1995, 1996, 2006, 2008, 2010. W 2013 roku ogłoszono Konkurs Wzornictwa Przemysłowego „Energia Jutro” Projekt Arting 2013, którego jednym z celów było to, by idea Artingu nie uległa zapomnieniu. Zorganizowany został przez Urząd Miasta Bielsko-Biała i Fundację Ludzie-Innowacje-Design a patronat objął Prezydent Miasta Bielska-Białej Jacek Krywult.

Szczęśliwie patronat ten trwa do dziś. Poszerzyliśmy też grono przyjaciół dzięki którym udaje się organizacja wystaw i fundowanie nagród. Znacząca jest pomoc wyższych uczelni a w szczególności Wydziału Form Przemysłowych Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Wydziału Projektowania Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.

Jacek Graś
Prezes Fundacji Ludzie-Innowacje-Design organizującej Projekt Arting