Podróż do Ziemi: Wielkie Przejście do Cywilizacji Planetarnej – recenzja książki

Journey to Earthland: The Great Transition to Planetary Civilization

5 minuty czytania

Doktor fizyki teoretycznej Paul Raskin, jest prezesem oraz założycielem Instytutu Tellus’a, bostońskiego „think tanku“, który w 2002 roku rozpoczął inicjatywę o nazwie The Great Transition. Inicjatywę która jest wizją tego, w jaki sposób zagrożony ekologicznie świat może przejść do zrównoważonej gospodarki.

W darmowej książce „Journey to Earthland“ we wnikliwy sposób przedstawia kwestie środowiskowe w szerszej perspektywie. Przyjmuje holistyczną perspektywę, i omawia różne części systemu, takie jak gospodarka, polityka, kultura czy środowisko w odniesieniu do uniwersalnej wizji zrównoważonego rozwoju. Opowiada się w niej za globalnie zarządzanymi zasobami, oraz zdecentralizowanym, jednakże globalnym obywatelstwem. Wyobraża sobie świat w którym wszyscy ludzie są równymi obywatelami Ziemi. W książce zwraca uwagę na gospodarkę która jest w obecnej chwili globalna, a największe problemy, z którymi się borykamy (zmiany klimatyczne, utrata siedlisk, rosnące nierówności czy terroryzm) mają globalne źródła, i wymagają globalnych rozwiązań.

W swojej pracy szczególnie podkreśla, że potrzebujemy więcej, a nie mniej, globalizmu. Ma on na myśli jednak zupełnie odmienny globalizm niż ten z którym mamy do czynienia obecnie. W tej chwili na świecie mamy neoliberalizm „wolnego handlu“, który tworzy globalizm sprzyjający dużym inwestorom oraz korporacjom działać w praktycznie dowolny sposób, jednocześnie systematycznie podważając bezpieczeństwo gospodarcze miliardów ludzi na całej planecie. Jego zdaniem potrzebujemy demokratycznego globalizmu, który zapewnia ochronę obywatelstwa w skali globalnej, i skutecznie rozwiązuje problemy globalne w skali globalnej.

Raskin zauważa, że w obecnych czasach posiadamy już zintegrowany system o jednym, wspólnym przeznaczeniu – internet. W dalszej części książki prezentuje zasady, oraz praktyki, które mogą sprawić, że globalne obywatelstwo politycznie będzie miało szansę zaistnieć, a globalne zarządzanie stanie się zrównoważone, i atrakcyjne. Jego identyfikacja istniejących problemów oraz opisy możliwych rozwiązań są precyzyjne i dają do myślenia. W wielu miejscach argumentuje, iż produkcja lokalna powinna wzrosnąć, a powstający ład globalny może zostać ograniczony przez ustalone sfery globalnej odpowiedzialności, kierujące się trzema zasadami.

Pomocniczości – decyzje podejmowane powinny zostawać na możliwie najbardziej lokalnym poziomie
Nieredukowalności – tylko to, co musi być traktowane globalnie, jest traktowane globalnie
Niejednorodności – różnorodność stylów oraz form w ramach demokratycznie zarządzanych regionów i pod regionów.

Z ekonomicznego punktu widzenia autor argumentuje, że konsumpcjonizm powinien się zmniejszać, i chociaż ogólny wzrost gospodarczy zmaleje, to niektóre sektory takie jak, edukacja, usługi, zdrowie czy sztuka mają szansę na rozkwit. To, co może, i powinno zwolnić, to produkcja dóbr zorientowana na wydobycie surowców nie odnawialnych, która będzie wynikiem zmieniającej się świadomości ludzi, oraz ich nawyków konsumpcyjnych. Również czas pracy może, i powinien zostać skrócony, a czas wolny dzięki wzrostowi możliwości automatyzacji i robotyki zostanie poświęcony na aktywności kreatywne, zrównoważone, i duchowe. Powinniśmy także docenić fakt, że po raz pierwszy w historii ludzkości istnieją możliwości materialne oraz zdolności technologiczne do zapewnienia uniwersalnego, skromnego komfortu.

Wszystkie te problemy, jak również inne podstawowe prawa człowieka, wymagają ochrony poprzez globalne obywatelstwo oraz globalne zarządzanie. Raskin przypomina czytelnikowi, dlaczego potrzebujemy innego rodzaju kosmopolityzmu oraz globalnego ładu. Ładu kierowanego przez obywateli. Zdeterminowanego by, chronić bioróżnorodność, oraz służyć ludziom, jak i wszystkim istotom żywym.

Raskin przedstawił w swojej wizji także kilka konkretnych propozycji społecznych: banki publiczne, dochody gwarantowane i korporacje socjalne (B-Corps). Biznes powinien zepchnąć priorytet zysku na dalszy plan, a na pierwszym miejscu postawić usługi publiczne oraz ochronę środowiska naturalnego.

Książka ma marzycielski i futurystyczny ton, jednakże w obecnych czasach potrzebujemy marzeń, nadziei, i zmian w świadomości, jakich wcześniej nie mieliśmy okazji zaznać. Ciekawe jest również to, jak Raskin rysuje możliwe mroczne scenariusze przyszłości. Jeden ze scenariuszy zwie się Forteca Świata. Główna centrala dowodzenia w Białym Domu będzie zajmowana przez nacjonalistę, zaprzeczającego zmianom klimatycznym, popierającego kontrolowanie granic, postrzegającego różnorodność etniczną czy religijną za zagrożenie. Brzmi znajomo?

Akademicki styl autora, nie zniechęca do zgłębiania naszkicowanego świata. Wręcz przeciwnie. Zachęca czytelnika do „intelektualnych poszukiwań“ pozwalając wyobrazić mu sobie ścieżkę którą jako ludzkość możemy podążyć. Książka Raskin’a to niejako list z przyszłości wyjaśniający, w jaki sposób doszło do zmian kulturowych.

W tym kierunku zmierzają inne, ostatnio wydane książki o tematyce ekologicznej. Drawdown Paula Hawkinsa wymienia około 100 alternatyw na których może skorzystać ludzkość, oraz najnowsza książka Margaret Wheatley traktuje o przywództwie na burzliwą przyszłość.

Pobierz za darmo: Podróż do Ziemi: Wielkie Przejście do Cywilizacji Planetarnej

Do powyższych rozważań załączam wykład ekonomistki z Oxfordu Kate Raworth, w którym demonstruje jak wyglądałaby zrównoważona, i korzystna gospodarka, oraz w jaki sposób stworzyć regeneracyjne, rozproszone gospodarki, które działają w granicach ekologicznych planety.